W okresie od urodzenia do 4 roku życia należy podawać posiłki z małą ilością cukru. Sacharoza w nim zawarta jest doskonałą pożywką dla bakterii bytujących w jamie ustnej. Bakterie te, w trakcie swoich procesów metabolicznych wydzielają kwasy i substancje toksyczne, mogące prowadzić do uszkodzenia struktur zęba i błony śluzowej dziąseł. Ważne jest aby pielęgnować zęby i dziąsła już od chwili narodzin dziecka. Szczoteczki przeznaczone dla dzieci w 1 roku życia są w całości wykonane z gumy (w pierwszych miesiącach życia do utrzymania higieny w jamy ustnej można używać ostrożnie suchej szpatułki z wacikiem) lub mają bardzo miękką szczecinę. W 2 i 3 roku życia zaleca się używania szczoteczek z krótką i miękką główką oraz małym i grubym uchwytem. Czyszczenie zębów przebiega wg schematu „od czerwonego do białego”. Czyszczenie powinno również obejmować powierzchnie żujące zewnętrzne i wewnętrzne.
Pielęgnując zęby mleczne, które w komplecie występują już w 3 roku życia, należy zdawać sobie sprawę z ważnej roli, jaką odgrywają one w prawidłowym rozwoju dziecka. Oprócz podstawowej funkcji jaką jest gryzienie i żucie pokarmów zapewniają one dziecku prawidłową wymowę oraz utrzymują niezbędne miejsce dla zębów stałych (np. mleczne zęby trzonowe powinny pozostać na swoich miejscach do 11-12 roku życia). Zęby mleczne nie są tak oporne na działanie kwasów bakteryjnych, jak zęby stałe. Kwasy te rozpuszczają i uszkadzają szkliwo, prowadząc do rozwoju próchnicy.
W celu ochrony zębów mlecznych należy pamiętać o ich regularnym myciu oraz płukaniu ust po każdym posiłku (także po zjedzeniu słodyczy). Pamiętać należy, iż po ostanim szczotkowaniu zębów w nocy, dziecko może pić tylko wodę.
W jamie dziecka sześcioletniego rozpoczyna się wymiana uzębienia z mlecznego na stałe – proces ten trwa do 12 roku życia. Jest to okres, w którym należy zwrócić szczególną uwagę na kwestię profilaktyki, ochrony i pielęgnacji zębów, przestrzeni międzyzębowych i dziąseł. Specjalnego nadzoru stomatologicznego wymaga „ząb sześciolatka” – stały ząb pojawiający się na końcach łuków zębowych tuż za ostatnimi zębami mlecznymi. Pierwsze zęby stałe mają bardzo duże znaczenie dla prawidłowego rozwoju reszty uzębienia. Na tym etapie ważne są zabiegi profilaktyczne tj. Lakowanie, lakierowaniei ozonoteriapia.
Podstawą profilaktyki pozostaje jednak dokładne i systematyczne czyszczenie zębów.
Wiek młodzieńczy (12-18 rok życia) to okres intensywnego rozwoju fizycznego i psychicznego dziecka, okres nowych fascynacji, wolności, szybkiego zycia. Częste i nieregularne jedzenie, wysokocukrowe dieta i notoryczny brak czasu na pielęgnację zębów sprzyjają stopniowemu pogarszaniu ich stanu. W przypadku znaczących zaniedbań dochodzi do demineralizacji zęba (biała plamka na jego powierzchni), która jest pierwszym etapem w powstawaniu ubytku próchnicowego. W przypadku braku interwencji terapeutycznej rozwija się pełnoobjawowe ognisko próchnicowe.
Należy pamiętać o regularnym usuwaniu kamienia (skaling) i profesjonalnym czyszczeniu powierzchni zębów z osadów (piaskowanie). W codziennej pielęgnacji należy przestrzegać zasad: uzywania pasty z fluorem przynajmnije 2x dziennie, cotygodniowej fluoryzacji zębów specjalnym płynem lub żelem oraz stosowaniu 1x w miesiącu lakieru fluorkowego.
Pierwszy kontakt dziecka z lekarzem dentystą powienien mieć charakter adaptacyjny i powienien się odbyć około 18 miesięca życia. Dziecko w ten czas zapoznaje się z wyposażeniem gabinetu i jego obsługą. W trakcie następnej wizyty, w zależności od potrzeb, można zająć się zabiegami profliaktycznymi lub leczeniem. Wskazane jest, aby była to jednak krótka i niemęcząca wizyta. Kolejne mogą trwać dłużej, z uwzględnieniem wieku i cech osobowościowych dziecka. Nie należy jednak dopuszczać do zmęczenia i zniechęcenia małego pacjenta.
Z doświadczenia wiemy, że pierwsza wizyta u stomatologa jest najważniejsza. Od niej zależy późniejsze nastawienie małego pacjenta do leczenia i kolejnych wizyt.
